Açıklama
Türk edebiyatının altı asrı aşan bir süre yaşamış en zengin ve güçlü edebiyat dönemini temsil eden klasik Türk edebiyatı/dîvân edebiyatı 20. yüzyılda da geleneğini devam ettirmiştir. Bu geleneği devam ettirenlerden biri de 1914-1990 yılları arasında yaşayan ve hacimli sayılabilecek bir dîvân yazan Seyyid Osman Hulûsî Efendi’dir.
Prof. Dr. Nihat Öztoprak tarafından yapılan çalışmada Dîvân metni yeniden gözden geçirilmiş anlama, vezne, kafiyeye dayalı olarak bazı düzeltmeler yapılmıştır. Sonra beyitler tek tek günümüz Türkçesiyle nesre çevrilmiş ve eserin geniş incelemesi yapılmıştır.
Prof. Dr. Nihat Öztoprak eserin nesre çevirisi hakkında şu ifadeleri kullanmaktadır:
“Hulûsî Efendi Dîvânı’nın nesre çevirisi iki ihtiyaçtan doğmuştur: Birincisi, şiirlerinin daha iyi anlaşılması veya yanlış anlaşılmaması; ikincisi, şiirlerinin farklı dillere çevrilmesinin kolaylaştırılmasıdır.
Hulûsî Efendi her ne kadar yakın dönem şairi ise de şiirleri mana, tarz, üslup ve şekil olarak eskinin devamı olduğu için ayrıca muhtevası, dili, anlamı itibariyle eski ve yeni hususiyetler taşıdığı için günümüz insanı tarafından anlaşılması zordur. İçerisinde dîvân, tasavvuf ve halk edebiyatının mecaz, sanat, estetik anlayışını barındırması da bu şiirlerin anlaşılmasını zorlaştıran diğer sebeplerdendir.
Hulûsî Efendi’nin de sağlığında serzenişlerinden biri şiirlerinin anlaşılmamasıdır. Günümüz insanının bu bilgi ve sanat anlayışına sahip olmaması sebebiyle zaman geçtikçe bu yara daha da derinleşti ve anlayanların sayısı azaldı. İşte bu sebeple Hulûsî Efendi’nin hayrü’l-halefi olan Hamid Hamideddin Ateş Efendi‘nin talebi ile bu kıymetli eser hazırlanmıştır.
Şan ve şöhreti sevmeyen Hulûsî Efendi şiirlerini dönemin diğer şairlerine göndermek, çeşitli dergilerde yayımlamak ve kitaplaştırmak yerine onları ihvanını eğitmek ve insanlara faydalı olmak için kullandı. Ancak onun bu gösterişten uzak, sessiz sedasız tavrına rağmen şiirleri döneminde hiçbir şaire nasip olmayacak kadar çok kişi tarafından ezberlendi ve okundu.
Türk edebiyatı içinde Osman Hulûsî Efendi’yi farklı kılan en önemli husus dîvân ve tekke şiirinin bitti denildiği bir dönemde onun bu tarzlarda şiirler yazmasıdır. Sağlığında ihvanın dışında bilhassa akademik camiada fazla dikkat çekmemiş olan Hulûsî Efendi’yi anlamak, şiirlerini incelemek, edebî kişiliğini ortaya çıkarmak için art arda sempozyumlar düzenlendi. 20. yy.da yaşamış başka hiçbir şaire nasip olmayacak ilgi ve alâka gördü.
Nesre çeviri zor ve mesuliyetli bir iştir. Şairin kastını anlamak, onu tam olarak yansıtmak kolay değildir. Bu sebeple Hulûsî Efendi’yi tanıyanlar, onun şiirlerine vakıf olanlar ve alanın uzmanları yapılmış olan nesre çeviride noksan, yanlış veya çelişki bulabilir. Manzum bir metni nesre çeviri ve şerhe kalkışmak biraz cüretkârlıktır. Cüretimizin Hulûsî Efendi’nin şiirlerinin anlaşılmasına katkı sağlamak olduğunu belirtmek isteriz.”
Prof. Dr. Nihat Öztoprak tarafından 8 yıllık bir süreç içerisinde hazırlanan ve 4. Ciltten müteşekkil eser “20. Yüzyıl Mutasavvıf Dîvân Şâiri Seyyid Osman Hulûsî Efendi Dîvânı (İnceleme – Metin – Nesre Çeviri)” ismiyle Nasihat Yayınları’ndan neşredilmiştir.
Eserin tanıtımı için hazırlanmış bir bölümünü çevrimiçi olarak aşağıdaki bölümden inceleyebilirsiniz. Ayrıca Dîvân-ı Hulûsi Mobil Uygulamasını aşağıdaki linkten indirebilirsiniz.
